Βαθύπετρο

Στο χώρο του χωριού Βαθύπετρο έχει ανασκαφεί ένα μινωικό μέγαρο. Πρόκειται για κτίριο που πολλά τμήματα του είναι διώροφα, οι τοίχοι του καλυμμένοι με πολύχρωμο κονίαμα χωρίς τοιχογραφίες. Το οικοδόμημα αυτό πιστεύεται ότι κτίστηκε το 1600 π.Χ, καταστράφηκε περίπου το 1550 π.Χ. και στην συνέχεια επισκευάστηκε μόνο η νότια πλευρά του.

Μέσα στο μέγαρο βρέθηκε λιοτρίβι το οποίο αναστηλώθηκε. Επίσης βρέθηκε και πατητήρι σταφυλιών που μαζί με τα υπόλοιπα αντικείμενα που βρέθηκαν στο χώρο δείχνουν οτι μάλλον πρόκειται για αγροικία. Το οικοδόμημα έχει κεντρική αυλή, αποθήκη στην οποία υπάρχουν 16 πυθάρια, ιερό και υπόστυλη αίθουσα με τέσσερις τετράγωνους στύλους. Το πιο εντυπωσιακό εύρημα είναι ένας μεγάλος διακοσμημένος αμφορέας που χρησιμοποιόταν για τη μεταφορά λαδιού.

Αρχάνες

Η κωμόπολη Αρχάνες είναι κτισμένη στη πλαγιά χαμηλού λόφου ανάμεσα σε πλούσιους αμπελώνες με πολλά νερά. Η αρχαία Αρχάνα υπήρξε σπουδαία μινωική πόλη που ήκμασε μεταξύ 2500 και 1400 π.Χ.  Οι ανασκαφές που άρχισαν στον χώρο από τους αρχαιολόγους  Γιάννη και Έφη Σακελλαράκη συνεχίζονται. Στην περιοχή βρέθηκαν απομεινάρια μινωικής έπαυλης, νεκτοταφείο και μινωικός ναός.  Επίσης από τους αρχαιολόγους Σπ. Μαρινάτο και Ν. Πλάτωνα εντοπίστηκαν κτίρια ελληνορωμαϊκών χρόνων.

Το μινωικό ανάκτορο, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους καταστράφηκε γύρω στα 1450 π.Χ μαζί με τα άλλα μινωικά ανάκτορα. Από το ανάκτορο αυτό έχουν αποκαλυφθεί ερείπια της βόρειας εισόδου και ένα τμήμα της ανατολικής πτέρυγας.

Ένα χιλιόμετρο βοριοδυτικά των Αρχανών, στη θέση Φουρνί βρέθηκε το σημαντικότερο και μεγαλύτερο σε έκταση κοιμητήριο στον αιγαιακό χώρο. Αποτελείται από θολωτούς τάφους με λαξευμένα σε βράχο διαμερίσματα καθώς και ομάδες λακκοειδών τάφων. Χρησιμοποιήθηκε μεταξύ 2500 και 1250 π.Χ. Τα ευρήματα που βρέθηκαν είναι πλούσια και πολύτιμα και τα περισσότερα βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Μέσα στους τάφους βρέθηκαν εκτός απο τους εκατοντάδες ανθρώπινους σκελετούς, λάρνακες, αγγεία, σφραγίδες, ειδώλια, χρυσά κοσμήματα κ.α.

Πέντε χιλιόμετρα νοτιοδυτικά των Αρχανών, στη θέση Ανεμοσπηλιά βρέθηκε μινωικός ναός που μέχρι σήμερα είναι ο μοναδικός γνωστός.Καταστράφηκε το 1700 π.Χ από σεισμό ενώ οι αρχαιολόγοι από τις ανασκαφές διαπίστωσαν οτι ήταν λατρευτικός βωμός όπου γινότουσαν ανθρωποθυσίες. Επίσης στο χώρο αυτό βρέθηκαν λατρευτικά σκεύη, πιθάρια, τράπεζα προσφορών κ.α.